تفاوت بین درد گردن و درد شانه: کجا درد می‌کند؟

مقدمه
دردهای ناحیه گردن و شانه از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به کلینیک‌های فیزیوتراپی و ارتوپدی هستند. نزدیکی ساختاری این دو ناحیه، همراه با اشتراک در برخی علائم بالینی، سبب شده است که بسیاری از بیماران در تشخیص محل دقیق درد دچار سردرگمی شوند. این سردرگمی نه تنها روند درمان را به تعویق می‌اندازد، بلکه می‌تواند منجر به تشخیص نادرست و درمان‌های غیرضروری یا ناکارآمد گردد.

در این مقاله، با بهره‌گیری از منابع علمی معتبر، تفاوت‌های میان درد گردن و درد شانه را بررسی کرده، عوامل بروز آن‌ها را معرفی می‌کنیم و نقش فیزیوتراپی را در درمان این نوع دردها توضیح می‌دهیم.

فهرست مطالب:

1. مقدمه
2. شناخت ساختارهای گردن و شانه
3. تفاوت‌های کلینیکی بین درد گردن و شانه
4. علل رایج درد گردن و شانه
   1. علل شایع درد گردن
   1. علل شایع درد شانه
5. نقش فیزیوتراپی در درمان درد گردن و شانه
6. تفاوت درد گردن و شانه در ورزشکاران
7. نتیجه‌گیری

شناخت ساختارهای گردن و شانه

برای درک بهتر درد گردن و درد شانه، ابتدا باید با ساختارهای آناتومیکی این نواحی آشنا شویم.

گردن از هفت مهره (C1 تا C7) تشکیل شده که ستون فقرات گردنی را می‌سازند. بین این مهره‌ها دیسک‌های بین‌مهره‌ای وجود دارند که نقش جذب فشار و ضربه را بر عهده دارند. همچنین، در این ناحیه اعصاب گردنی از نخاع جدا می‌شوند و به سمت بازو و انگشتان دست حرکت می‌کنند. عضلات گردن (اعم از عضلات سطحی و عمقی) و رباط‌ها نیز به حرکت، پایداری و حفاظت این ساختار کمک می‌کنند. هرگونه اختلال یا آسیب در این اجزا ممکن است باعث بروز درد گردن شود که گاهی با محدودیت حرکتی، گزگز یا بی‌حسی نیز همراه است.

در مقابل، شانه یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن است که شامل مفصل گلنوهومرال (بین استخوان بازو و کتف)، عضلات روتاتور کاف، تاندون‌ها و بورس‌ها می‌باشد. این ساختارها باعث می‌شوند که شانه بتواند طیف وسیعی از حرکات را انجام دهد. با این حال، همین پیچیدگی آن را مستعد آسیب‌پذیری و ایجاد درد شانه می‌کند، به‌ویژه در اثر حرکات تکراری، ضربه، یا ضعف عضلانی.

نکته بسیار مهم این است که به‌دلیل نزدیکی و ارتباط عصبی و عضلانی بین گردن و شانه، گاهی اوقات منشأ درد مشخص نیست. برای مثال، درد گردن ناشی از فتق دیسک ممکن است به شانه، بازو یا حتی انگشتان دست ارجاع داده شود. این پدیده را درد ارجاعی می‌نامند و تشخیص دقیق آن نیازمند ارزیابی فیزیکی و گاهی تصویربرداری است.

در نتیجه، تمایز بین منشأ درد شانه و درد گردن اهمیت زیادی در روند درمان دارد. تشخیص اشتباه ممکن است باعث درمان نادرست و مزمن شدن علائم شود. مراجعه به فیزیوتراپیست و انجام معاینات تخصصی، گام اول در تشخیص صحیح و شروع درمان مؤثر است.

تفاوت‌های کلینیکی بین درد گردن و شانه

1. محل درد:
   1. درد گردن معمولاً در ناحیه خلفی گردن احساس می‌شود و ممکن است تا شانه و دست‌ها انتشار یابد.
   1. درد شانه معمولاً در قسمت خارجی و قدامی شانه متمرکز است و با حرکت بازو بدتر می‌شود.
2. نوع درد:
   1. درد گردن می‌تواند تیرکشنده، سوزشی یا به صورت فشار ممتد باشد.
   1. درد شانه اغلب با حرکت مفصل و هنگام بلند کردن دست به بالا تشدید می‌شود.
3. دامنه حرکتی:
   1. محدودیت در چرخاندن یا خم کردن گردن بیشتر به مشکلات گردنی اشاره دارد.
   1. محدودیت در بالا آوردن یا چرخاندن بازو معمولاً مربوط به آسیب‌های شانه است.
4. علائم همراه:
   1. بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها اغلب نشانه‌ای از تحت فشار بودن اعصاب گردنی است.
   1. ضعف در حرکت شانه یا صدا دادن مفصل ممکن است به پارگی روتاتور کاف یا التهاب بورس شانه اشاره داشته باشد.

علل رایج درد گردن و شانه

در این بخش، به‌طور جامع به بررسی علل شایع درد گردن و شانه می‌پردازیم؛ دردهایی که می‌توانند ناشی از مشکلات ساختاری، التهابی، یا الگوهای نادرست حرکتی باشند و در صورت بی‌توجهی، زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهند.

علل شایع درد گردن:

• دیسک گردنی و فتق دیسک: برآمدگی یا پارگی دیسک بین مهره‌ای می‌تواند باعث فشار بر اعصاب شود و درد تیرکشنده به بازو و دست ایجاد کند.
• آرتروز مفاصل گردنی: ساییدگی مفاصل گردنی با افزایش سن می‌تواند منجر به درد مزمن، خشکی گردن و محدودیت حرکتی شود.
• مشکلات ناشی از وضعیت نادرست بدن: نشستن یا ایستادن طولانی با وضعیت نادرست می‌تواند تنش عضلات گردن را افزایش داده و منجر به اسپاسم و درد شود.
• آسیب‌های ورزشی: حرکات ناگهانی یا برخورد شدید در فعالیت‌های ورزشی ممکن است باعث کشیدگی عضلات یا آسیب به مهره‌ها و اعصاب گردن شود.

علل شایع درد شانه:

• سندروم گیر افتادگی شانه (Impingement Syndrome): در این حالت، تاندون‌های شانه بین استخوان‌ها گیر می‌افتند و با حرکت دست به بالا، درد تشدید می‌شود.
• پارگی عضلات روتاتور کاف: این عضلات مسئول چرخش و پایداری شانه هستند؛ پارگی آن‌ها باعث درد شدید و کاهش توانایی حرکت می‌شود.
• التهاب بورس یا تاندون‌ها: التهاب بافت‌های نرم اطراف مفصل شانه، مانند بورس یا تاندون، باعث درد و محدودیت حرکتی می‌شود.
• خشکی مفصل شانه (Shoulder Adhesive Capsulitis): به دلیل التهاب و چسبندگی کپسول مفصلی، حرکت شانه بسیار محدود و دردناک می‌شود؛ اغلب به مرور زمان تشدید می‌یابد.
• مشکلات حرکتی شانه تاشی از عدم هماهنگی مناسب مفاصل و عضلات
  

نقش فیزیوتراپی در درمان درد گردن و شانه

فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین و علمی‌ترین روش‌های درمانی برای مدیریت و کاهش درد گردن و شانه است. با رویکردی غیرتهاجمی و مبتنی بر شواهد، فیزیوتراپی به بهبود عملکرد عضلات، مفاصل و اعصاب کمک می‌کند و نقش مهمی در پیشگیری از مزمن شدن درد دارد. درمان در فیزیوتراپی معمولاً ترکیبی از روش‌های تشخیصی، تمرینی و تکنولوژی‌محور است که متناسب با شرایط و نیاز هر بیمار تنظیم می‌شود. مهم‌ترین اجزای این فرآیند عبارت‌اند از:

ارزیابی دقیق محل و شدت درد

در نخستین مرحله، فیزیوتراپیست با بررسی دقیق وضعیت فیزیکی بیمار، انجام تست‌های عملکردی، و در صورت نیاز بررسی نتایج تصویربرداری (مانند MRI یا X-ray)، محل اصلی درد گردن یا شانه و شدت آن را شناسایی می‌کند. این ارزیابی به تعیین برنامه درمانی هدفمند و اختصاصی برای هر بیمار کمک می‌کند.

اصلاح الگوی حرکتی نادرست

بسیاری از دردهای گردن و شانه ناشی از عادات نادرست در زندگی روزمره هستند، مانند نشستن پشت کامپیوتر با وضعیت نامناسب یا بلند کردن اجسام به‌طور ناصحیح. فیزیوتراپیست با آموزش نحوه صحیح ایستادن، نشستن، خوابیدن و انجام حرکات روزمره، به بیمار کمک می‌کند تا این الگوها را اصلاح کرده و فشار وارده به نواحی دردناک را کاهش دهد.

تمرینات تقویتی و کششی

بخشی از درمان شامل انجام تمرینات خاصی است که با هدف تقویت عضلات نگهدارنده گردن و شانه، افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل، و بهبود دامنه حرکتی طراحی می‌شوند. این تمرینات نه‌تنها به کاهش درد کمک می‌کنند بلکه احتمال بازگشت علائم را نیز کاهش می‌دهند.

درمان دستی (Manual Therapy)

درمان دستی شامل تکنیک‌هایی مانند ماساژ تخصصی، کشش مفاصل، و آزادسازی عضلات درگیر است. این روش‌ها می‌توانند گرفتگی عضلات، چسبندگی بافت‌ها، و محدودیت حرکتی مفاصل را کاهش دهند و گردش خون در ناحیه آسیب‌دیده را بهبود بخشند.

الکتروتراپی (TENS, Ultrasound) و غیره

استفاده از دستگاه‌های درمانی مانند تحریک الکتریکی عصب (TENS)، اولتراسوند تراپی، لیزر کم‌توان و امواج کوتاه، به کاهش سریع‌تر درد، تسریع فرآیند ترمیم بافت، و کاهش التهاب کمک می‌کند. این روش‌ها بسته به نوع آسیب و شرایط بیمار توسط فیزیوتراپیست انتخاب می‌شوند.

در مجموع، فیزیوتراپی نه‌تنها به درمان مؤثر دردهای گردن و شانه کمک می‌کند، بلکه با آموزش و توان‌بخشی، از بروز مجدد این دردها در آینده نیز پیشگیری می‌نماید. پیروی مستمر از برنامه درمانی ارائه‌شده توسط فیزیوتراپیست، نقش حیاتی در رسیدن به بهبودی کامل دارد.

درمان با سوزن خشک (Dry Needling)

سوزن خشک یکی از روش‌های نوین و مؤثر در فیزیوتراپی است که به‌ویژه برای کاهش دردهای مزمن عضلانی گردن و شانه کاربرد دارد. در این روش، فیزیوتراپیست با استفاده از سوزن‌های بسیار نازک و بدون تزریق ماده، به‌طور مستقیم به نقاط ماشه‌ای (Trigger Points) عضلات هدف وارد می‌شود. این نقاط اغلب مسئول گرفتگی عضلات و دردهای ارجاعی هستند که در نواحی دورتر از محل واقعی گرفتگی احساس می‌شوند. تحریک این نقاط با سوزن خشک منجر به آزادسازی نقاط ماشه ای عضله، افزایش جریان خون موضعی و کاهش درد می‌گردد. این تکنیک به‌ویژه در مواردی که عضلات گردن یا شانه دچار اسپاسم  یا واکنش‌های التهابی شده‌اند، می‌تواند  موجب کاهش تنش و بهبود دامنه حرکتی شود. درمان با سوزن خشک معمولاً در کنار سایر روش‌های فیزیوتراپی مانند تمرینات اصلاحی، درمان دستی و الکتروتراپی به‌کار می‌رود تا اثربخشی کلی روند درمان افزایش یابد.

ته باشد. در این موارد، همکاری نزدیک میان فیزیوتراپیست و پزشک ارتوپد به بازیابی سریع‌تر و مؤثرتر بیمار کمک می‌کند.

تفاوت درد گردن و شانه در ورزشکاران

مهم است که فیزیوتراپیست یا پزشک ارتوپد در بررسی اولیه از بیمار، نه‌تنها نوع درد، بلکه تاریخچه دقیق تمرینات، نوع ورزش، نحوه گرم‌کردن و ریکاوری، و حتی کفش یا تجهیزات ورزشی مورد استفاده را ارزیابی کند. برای مثال، شناگران حرفه‌ای که روزانه هزاران بار حرکت Overhead انجام می‌دهند، به‌طور خاص در معرض آسیب شانه هستند، در حالی که کشتی‌گیران با خطر فشار مستقیم به گردن مواجه‌اند.

از این‌رو، طراحی برنامه درمانی برای ورزشکاران باید به‌صورت کاملاً فردی و بر اساس نوع ورزش، موقعیت آسیب، سطح آمادگی جسمانی و فاز تمرینی آن‌ها انجام شود. استفاده از تکنیک‌های فیزیوتراپی پیشرفته مانند تمرینات ثبات‌دهنده، درمان دستی، الکتروتراپی، و آموزش تکنیک صحیح حرکات ورزشی، می‌تواند علاوه بر تسریع روند بهبودی، از بازگشت مجدد آسیب جلوگیری کند. همچنین در برخی موارد، همکاری بین فیزیوتراپیست، مربی ورزشی و پزشک ارتوپد ضروری است تا بازگشت به تمرینات با اطمینان و در زمان مناسب انجام شود.

نتیجه‌گیری

تمایز بین درد گردن و شانه یکی از چالش‌های رایج در کلینیک‌های فیزیوتراپی و ارتوپدی است. تشخیص دقیق محل درد با استفاده از معاینات فیزیکی، سابقه بیمار و تصویربرداری پزشکی، کلید انتخاب درمان مؤثر است.

استفاده از خدمات تخصصی فیزیوتراپی و در موارد پیچیده‌تر، ارجاع به ارتوپد، می‌تواند به تسکین درد، افزایش عملکرد حرکتی و جلوگیری از پیشرفت آسیب کمک کند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان از دردهای گردن یا شانه رنج می‌برید، توصیه می‌شود به کلینیک تخصصی ما مراجعه کرده تا ارزیابی دقیقی توسط تیم فیزیوتراپی ما انجام شود.

برای دریافت مشاوره تخصصی و شروع درمان، هم‌اکنون می‌توانید با ما تماس بگیرید یا از طریق وب‌سایت وقت ویزیت خود را رزرو کنید.

رزرو نوبت

منابع:

1. Columbia Pain Management. The Intertwined Relationship Between Neck and Shoulder Pain: A Diagnostic Challenge for Clinicians. Link
2. Ludewig, P. M., & Braman, J. P. (2011). Shoulder impingement: biomechanical considerations in rehabilitation. Manual Therapy, 16(1), 33-39.
3. Van der Heijden, G. J., Van der Windt, D. A., & Kleijnen, J. (1999). Shoulder disorders in general practice: incidence, patient characteristics, and management. Annals of the Rheumatic Diseases, 58(6), 359-364.
4. Tashjian, R. Z. (2012). Epidemiology, natural history, and indications for treatment of rotator cuff tears. Clinics in Sports Medicine, 31(4), 589-604.
5. Gross, A. R., et al. (2015). Exercises for mechanical neck disorders. Cochrane Database of Systematic Reviews, Issue 1. Art. No.: CD004250.
6. Reinold, M. M., Escamilla, R. F., & Wilk, K. E. (2010). Current concepts in the scientific and clinical rationale behind exercises for glenohumeral and scapulothoracic musculature. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 39(2), 105-117.